Cục Hàng không Việt Nam (HKVN) vừa có văn bản chấp thuận triển khai áp dụng chính thức mô hình phối hợp ra quyết định tại cảng hàng không sân bay (A-CDM) tại Cảng HKQT Tân Sơn Nhất từ ngày 01/02/2024. 

Đây là kết quả sau 3 năm nỗ lực của Cảng HKQT Tân Sơn Nhất và các bên tham gia (VATM, Vietnam Airlines, Pacific Airlines, Vietjet Air, Bamboo Airways, Vietravel Airlines, SAGS, VIAGS) dưới sự chỉ đạo của Cục HKVN, Ban chỉ đạo A-CDM, Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) và là cột mốc đánh dấu Cảng HKQT Tân Sơn Nhất trở thành sân bay phối hợp ra quyết định (A-CDM) trên bản đồ sân bay trong khu vực và trên thế giới.

Sân bay Tân Sơn Nhất -  sân bay phối hợp ra quyết định (A-CDM)

Cảng HKQT Tân Sơn Nhất đặc thù khó khăn và quyết tâm triển khai thành công A-CDM

Cảng HKQT Tân Sơn Nhất - là cảng hàng không cửa ngõ khu vực phía Nam, lớn nhất Việt Nam, với tần suất cất hạ cánh cao nhất cả nước (xấp xỉ 260.000 lượt cất hạ cánh), sản lượng hành khách thông qua Cảng đến cuối 2023 đạt 42 triệu lượt (gấp 1,5 lần so với công suất khai thác thiết kế) cho thấy sự quá tải về hạ tầng cũng như năng lực khai thác. 

Bên cạnh đó, hạ tầng kỹ thuật hiện hữu cũng chưa đồng bộ, các hệ thống thông tin chuyến bay được các bên liên quan tự phát triển nội bộ (in house) dẫn đến việc chia sẻ thông tin giữa các đơn vị gặp khó khăn. Hệ thống điều hành bay ATM tại khu vực phía nam cũng chưa được trang bị hệ thống AMAN/DMAN (Hệ thống quản lý tàu bay đến/tàu bay khởi hành)  dẫn đến việc sắp xếp lập kế hoạch thứ tự đến đi tại Cảng chưa được thực hiện, tàu bay khởi hành chỉ tuân theo phương thức “đến trước phục vụ trước” (First come First Served). 

Những ngày đầu thử nghiệm mô hình A-CDM tại Cảng HKQT Tân Sơn Nhất

Từ những thách thức đó, với quyết tâm cao từ Cục HKVN, Ban chỉ đạo triển khai mô hình A-CDM, Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam, Cảng HKQT Tân Sơn Nhất và các đơn vị hoạt động trên địa bàn Cảng nhận thức việc triển khai A-CDM (phối hợp ra quyết định) là vô cùng cấp thiết, lợi ích đạt được chung cho tất cả các bên,  nâng cao năng lực khai thác cho toàn bộ Cảng hàng không. 

Tháng 12/2020, Cảng HKQT Tân Sơn Nhất dưới sự chỉ đạo của ACV nhanh chóng triển khai thành lập Tổ triển khai mô hình A-CDM tại Cảng HKQT Tân Sơn Nhất bao gồm toàn bộ chuyên gia đầu ngành và có thẩm quyền quyết định về khai thác đến từ các đơn vị: Cảng HKQT Tân Sơn Nhất, Công ty Quản lý bay miền Nam, Vietnam Airlines, Pacific Airlines, Vietjet Air, Bamboo Airways, Vietravel Airlines, SAGS, VIAGS  cùng tổ chức thực hiện nhiệm vụ quan trọng này.

Khai thác mô hình A - CDM tại Trung tâm AOCC - Cảng HKQT Tân Sơn Nhất

Trải qua 03 năm từ khi bắt đầu dự án (12/2020 đến 12/2023), vượt qua khó khăn của đại dịch Covid-19 khi toàn thành phố Hồ Chí Minh phải phong tỏa, giãn cách, việc triển khai A-CDM vẫn tiếp tục duy trì thông qua họp trực tuyến cùng đơn vị Tư vấn To70 (Hà Lan).

Từ sự đồng lòng triển khai từ Cảng và các bên tham gia cùng cam kết chia sẻ nguồn lực từ nhân sự, đến hệ thống trang thiết bị…, trải qua đầy đủ các bước từ xây dựng tài liệu, phát triển hệ thống,  kiểm tra tính năng, thẩm định kịch bản quy trình, huấn luyện đào tạo nghiệp vụ, Cảng HKQT Tân Sơn Nhất cùng các đơn vị đã triển khai thành công 2 đợt thử nghiệm trên chuyến bay hằng ngày,  với tổng số 22.441 chuyến bay, áp dụng đầy đủ trên các khung giờ thấp điểm/cao điểm và cả ngày (24/7) trong thời gian dài, đánh giá đầy đủ các rủi ro về khai thác và hệ thống, là cơ sở pháp lý, khoa học vững chắc, đáng tin cậy để Cục HKVN ra quyết định triển khai chính thức mô hình A-CDM tại Cảng HKQT Tân Sơn Nhất từ 00 giờ 01 ngày 01/02/2024.

Báo cáo số phút giảm thời gian lăn trung bình trong khung giờ thử nghiệm 2023 so với trung bình thời gian lăn năm 2019

Dấu mốc đánh dấu sân bay CDM trên bản đồ thế giới

Việc trở thành sân bay phối hợp ra quyết định (A-CDM) là một trong những cột mốc lớn của Cảng HKQT Tân Sơn Nhất nói riêng và ACV nói chung với vai trò chỉ đạo triển khai, từ đó nâng cao vai trò và vị trí trên trường quốc tế, đặc biệt với sân bay lớn trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương cũng như hệ thống sân bay toàn thế giới.

Trong thời gian tới, việc áp dụng mô hình A-CDM vẫn sẽ được ACV, Cảng HKQT Tân Sơn Nhất và các bên tham gia tiếp tục giám sát và phát triển, đầu tư trang thiết bị nhằm nâng cao khả năng tự động hóa, giảm sai sót từ thao tác thủ công do yếu tố con người, nâng cao sự chuyên nghiệp và tối ưu hóa năng lực khai thác toàn sân bay.

Các sân bay triển khai A-CDM tại Châu Âu

A-CDM là gì? Lợi ích của A-CDM?

 A-CDM (Airport Collaborative Decision Making): Phối hợp ra quyết định tại Cảng hàng không, sân bay.

A-CDM được hiểu là quy trình đã thống nhất giữa các đơn vị điều hành khai thác tại sân bay. A-CDM cung cấp nền tảng để các đơn vị phối hợp, chia sẻ thông tin, dữ liệu phục vụ công tác ra quyết định tại Cảng hàng không sân bay nhằm mục tiêu quản lý tắc nghẽn tại sân bay, tăng hiệu quả lập kế hoạch khai thác, tối ưu hóa sử dụng nguồn lực tại sân bay, nâng cao khả năng dự báo và nâng cao tính đúng giờ của chuyến bay. Giảm thiểu lãng phí sử dụng slot và quản lý luồng không lưu. Giảm thiểu ùn tắc trên sân đỗ và đường lăn. Giảm chi phí tiêu hao nhiên liệu do việc giảm thời gian lăn. Từ đó, hạn chế ảnh hưởng tác động môi trường, giảm tiếng ồn và khí thải CO2 trong khu vực sân bay.

Mô hình phối hợp ra quyết định (A-CDM) là xu thế chung của các sân bay lớn trên thế giới. Hiện nay, tại Châu Âu đã có 32 sân bay triển khai thành công (Amsterdam, Barcelona, Berlin, Brussels,  Frankfurt, Geneva, London Heathrow, Munich, Naples, Paris CDG…), 8 sân bay đang thử nghiệm triển khai.  Tại Châu Á cũng có khoảng 19 sân bay triển khai A-CDM thành công như Changi (Singapore), Incheon (Hàn Quốc), Thượng Hải, Bắc Kinh, Hong Kong (Trung Quốc), Suvarnabhumi (Thái Lan), sắp tới là Kualalumpur (Malaysia), Philippin…..

Tin, ảnh: Cảng HKQT Tân Sơn Nhất